W typowych łagodnych, umiarkowanych lub ciężkich epizodach depresyjnych pacjent cierpi z powodu obniżenia nastroju, ubytku energii, zmniejszenia aktywności. Zmniejszone jest odczuwanie przyjemności, zakres zainteresowańi koncentracja są obniżone, często pojawia się znaczne zmęczenie, nawet po małym wysiłku. Sen jest zwykle zaburzony, apetyt obniżony. Samoocena i pewność siebie są niemal zawsze zmniejszone, nawet w łagodnych stanach depresyjnych pojawiają się idee winy i małej wartości. Obniżenie nastroju nie ulega większym zmianom w kolejnych dniach, jest niezależne od bieżących wydarzeń, mogą mu towarzyszyć tzw. objawy somatyczne: utrata zainteresowania przyjemnością i obniżenie zdolności do jej przeżywania, wczesne budzenie się (kilka godzin wcześniej niż zwykle), narastanie depresji w godzinach porannych, wyraźne zahamowanie psychoruchowe, pobudzenie ruchowe, utrata apetytu, ubytek masy ciała i utrata libido. W zależności od liczby i nasilenia objawów epizod depresyjny można określić jako łagodny, umiarkowany lub ciężki.

Zaburzenia schizofreniczne charakteryzują się ogólnie podstawowymi i charakterystycznymi zakłóceniami myślenia i postrzegania, jak również niedostosowanym i spłyconym afektem. Jasna świadomość i sprawność intelektu są zwykle zachowane, choć z czasem mogą pojawiać się pewne deficyty poznawcze. Najważniejsze objawy psychopatologiczne obejmują: echo myśli, nasyłanie oraz zabieranie myśli, rozgłaśnianie (odsłonięcie) myśli, postrzeganie urojeniowe oraz urojenia oddziaływania, wpływu lub owładnięcia, głosy omamowe komentujące lub dyskutujące o pacjencie w trzeciej osobie, zaburzenia myślenia i objawy negatywne. Przebieg zaburzeń schizofrenicznych może być ciągły lub epizodyczny, z postępującym lub stabilnym deficytem, bądźteż może wystąpić jeden lub więcej epizodów z pełną lub częściową remisją. Rozpoznania schizofrenii nie należy stawiać, jeżeli występują nasilone objawy depresyjne lub maniakalne, chyba że objawy schizofreniczne wyraźnie poprzedzają zaburzenia afektywne. Schizofrenii nie należy również rozpoznawać w przypadku występowania poważnej choroby mózgu, ani też w przypadku zatrucia substancjami lub ich odstawienia.

Zaburzenia charakteryzujące się występowaniem dwóch lub więcej epizodów chorobowych z wyraźnie zaburzonym nastrojem i aktywnością w postaci podwyższenia nastroju, wzmożonej energii i aktywności (hipomania lub mania) lub obniżenia nastroju oraz energii i aktywności (depresja). Do zaburzeń dwubiegunowych zalicza się również nawracające epizody hipomanii lub manii.

Istotną cechą tego zaburzenia są nawracające uporczywe myśli natrętne lub czynności przymusowe. Myśli natrętne to idee, wyobrażenia czy impulsy, które pojawiają się w świadomości w sposób stereotypowy. Nieomal zawsze sąprzeżywane w sposób przykry i pacjent często próbuje bezskutecznie się im przeciwstawiać. Chociaż pojawiają sięwbrew woli i budzą wewnętrzny sprzeciw, są mimo wszystko uznawane za własne myśli. Czynności przymusowe czy rytuały są to stereotypowe i wielokrotnie powtarzane zachowania. Nie sprawiają one pacjentowi przyjemności, ani teżnie są związane z wykonywaniem użytecznych czynności. Mają one zapobiegać jakimś mało prawdopodobnym wydarzeniom, które – według pacjenta – mogłyby nastąpić, gdyby zaniechał wykonania rytuału. Często te domniemane wydarzenia związane są z wyrządzeniem przez pacjenta krzywdy sobie lub komuś. Zachowanie to pacjent zwykle postrzega jako bezsensowne lub niepotrzebne i często próbuje mu się opierać. Zaburzenia te prawie zawsze łączą sięz lękiem, który nasila się przy próbach zaniechania czynności przymusowej.

Podstawową cechą jest tu uogólniony i uporczywy lęk niezwiązany z żadnymi określonymi sytuacjami zewnętrznymi (lęk „wolnopłynący”). Dominujące objawy są zróżnicowane. Należą do nich skargi na stałe uczucie zdenerwowania, drżenie, napięcie mięśniowe, pocenie się, zawroty głowy, przyspieszone bicie serca i uczucie ucisku w nadbrzuszu. Pacjent często wypowiada obawy, że on sam lub ktoś z jego bliskich wkrótce zachoruje lub będzie miał wypadek.

Różne stany i zachowania o znaczeniu klinicznym, które utrzymują się i wydają się być wyrazem stylu życia pacjenta i sposobu odnoszenia się do własnej osoby i do innych. Niektóre z tych stanów i wzorców zachowania pojawiają się wcześnie w przebiegu rozwoju osobniczego jako wynik czynników osobniczych i wpływów społecznych, podczas gdy inne nabywane są w późniejszym okresie życia. Specyficzne zaburzenia osobowości, mieszane i inne zaburzenia osobowości i przetrwałe zmiany osobowości to ściśle zintegrowane i trwałe wzorce zachowania, przejawiające się jako sztywne reakcje na zmienne sytuacje osobiste i społeczne. Stanowią skrajne lub istotne odchylenia od standardowych w danej kulturze sposobu odbioru, myślenia, odczuwania, a zwłaszcza kontaktów z innymi osobami. Takie wzorce zachowania są stabilne i obejmują różnorodne sfery zachowania i funkcjonowania psychologicznego. Często, choć nie zawsze, wiążą się z różnego stopnia napięciem indywidualnym i trudnościami w funkcjonowaniu społecznym.

Zaburzenia snu są często jednym z objawów innego schorzenia psychicznego lub somatycznego. Zaburzenia snu należy klasyfikować jako pierwotne lub jako jeden z objawów schorzenia wymienionego gdzie indziej, w tym lub innych rozdziałach, na podstawie obrazu i przebiegu klinicznego, jak również w oparciu o względy terapeutyczne i priorytety w chwili konsultacji. Jeżeli zaburzenia snu stanowią jedną z głównych dolegliwości i są postrzegane jako odrębne schorzenie, wówczas zazwyczaj należy posługiwać się kodem nieorganicznych zaburzeń snu łącznie z innymi odpowiednimi rozpoznaniami, opisującymi objawy psychopatologiczne i stan patofizjologiczny stwierdzane w konkretnym przypadku. Rozpoznaniem nieorganicznych zaburzeń snu należy się posługiwać tylko wówczas, gdy pierwotną przyczynę stanowią czynniki emocjonalne. Rozpoznanie to nie obejmuje zaburzeń snu spowodowanych zdiagnozowanymi schorzeniami somatycznymi sklasyfikowanymi gdzie indziej.

W typowych łagodnych, umiarkowanych lub ciężkich epizodach depresyjnych pacjent cierpi z powodu obniżenia nastroju, ubytku energii, zmniejszenia aktywności. Zmniejszone jest odczuwanie przyjemności, zakres zainteresowańi koncentracja są obniżone, często pojawia się znaczne zmęczenie, nawet po małym wysiłku. Sen jest zwykle zaburzony, apetyt obniżony. Samoocena i pewność siebie są niemal zawsze zmniejszone, nawet w łagodnych stanach depresyjnych pojawiają się idee winy i małej wartości. Obniżenie nastroju nie ulega większym zmianom w kolejnych dniach, jest niezależne od bieżących wydarzeń, mogą mu towarzyszyć tzw. objawy somatyczne: utrata zainteresowania przyjemnością i obniżenie zdolności do jej przeżywania, wczesne budzenie się (kilka godzin wcześniej niż zwykle), narastanie depresji w godzinach porannych, wyraźne zahamowanie psychoruchowe, pobudzenie ruchowe, utrata apetytu, ubytek masy ciała i utrata libido. W zależności od liczby i nasilenia objawów epizod depresyjny można określić jako łagodny, umiarkowany lub ciężki.

Zaburzenia schizofreniczne charakteryzują się ogólnie podstawowymi i charakterystycznymi zakłóceniami myślenia i postrzegania, jak również niedostosowanym i spłyconym afektem. Jasna świadomość i sprawność intelektu są zwykle zachowane, choć z czasem mogą pojawiać się pewne deficyty poznawcze. Najważniejsze objawy psychopatologiczne obejmują: echo myśli, nasyłanie oraz zabieranie myśli, rozgłaśnianie (odsłonięcie) myśli, postrzeganie urojeniowe oraz urojenia oddziaływania, wpływu lub owładnięcia, głosy omamowe komentujące lub dyskutujące o pacjencie w trzeciej osobie, zaburzenia myślenia i objawy negatywne. Przebieg zaburzeń schizofrenicznych może być ciągły lub epizodyczny, z postępującym lub stabilnym deficytem, bądźteż może wystąpić jeden lub więcej epizodów z pełną lub częściową remisją. Rozpoznania schizofrenii nie należy stawiać, jeżeli występują nasilone objawy depresyjne lub maniakalne, chyba że objawy schizofreniczne wyraźnie poprzedzają zaburzenia afektywne. Schizofrenii nie należy również rozpoznawać w przypadku występowania poważnej choroby mózgu, ani też w przypadku zatrucia substancjami lub ich odstawienia.

Zaburzenia charakteryzujące się występowaniem dwóch lub więcej epizodów chorobowych z wyraźnie zaburzonym nastrojem i aktywnością w postaci podwyższenia nastroju, wzmożonej energii i aktywności (hipomania lub mania) lub obniżenia nastroju oraz energii i aktywności (depresja). Do zaburzeń dwubiegunowych zalicza się również nawracające epizody hipomanii lub manii.

Istotną cechą tego zaburzenia są nawracające uporczywe myśli natrętne lub czynności przymusowe. Myśli natrętne to idee, wyobrażenia czy impulsy, które pojawiają się w świadomości w sposób stereotypowy. Nieomal zawsze sąprzeżywane w sposób przykry i pacjent często próbuje bezskutecznie się im przeciwstawiać. Chociaż pojawiają sięwbrew woli i budzą wewnętrzny sprzeciw, są mimo wszystko uznawane za własne myśli. Czynności przymusowe czy rytuały są to stereotypowe i wielokrotnie powtarzane zachowania. Nie sprawiają one pacjentowi przyjemności, ani teżnie są związane z wykonywaniem użytecznych czynności. Mają one zapobiegać jakimś mało prawdopodobnym wydarzeniom, które – według pacjenta – mogłyby nastąpić, gdyby zaniechał wykonania rytuału. Często te domniemane wydarzenia związane są z wyrządzeniem przez pacjenta krzywdy sobie lub komuś. Zachowanie to pacjent zwykle postrzega jako bezsensowne lub niepotrzebne i często próbuje mu się opierać. Zaburzenia te prawie zawsze łączą sięz lękiem, który nasila się przy próbach zaniechania czynności przymusowej.

Podstawową cechą jest tu uogólniony i uporczywy lęk niezwiązany z żadnymi określonymi sytuacjami zewnętrznymi (lęk „wolnopłynący”). Dominujące objawy są zróżnicowane. Należą do nich skargi na stałe uczucie zdenerwowania, drżenie, napięcie mięśniowe, pocenie się, zawroty głowy, przyspieszone bicie serca i uczucie ucisku w nadbrzuszu. Pacjent często wypowiada obawy, że on sam lub ktoś z jego bliskich wkrótce zachoruje lub będzie miał wypadek.

Różne stany i zachowania o znaczeniu klinicznym, które utrzymują się i wydają się być wyrazem stylu życia pacjenta i sposobu odnoszenia się do własnej osoby i do innych. Niektóre z tych stanów i wzorców zachowania pojawiają się wcześnie w przebiegu rozwoju osobniczego jako wynik czynników osobniczych i wpływów społecznych, podczas gdy inne nabywane są w późniejszym okresie życia. Specyficzne zaburzenia osobowości, mieszane i inne zaburzenia osobowości i przetrwałe zmiany osobowości to ściśle zintegrowane i trwałe wzorce zachowania, przejawiające się jako sztywne reakcje na zmienne sytuacje osobiste i społeczne. Stanowią skrajne lub istotne odchylenia od standardowych w danej kulturze sposobu odbioru, myślenia, odczuwania, a zwłaszcza kontaktów z innymi osobami. Takie wzorce zachowania są stabilne i obejmują różnorodne sfery zachowania i funkcjonowania psychologicznego. Często, choć nie zawsze, wiążą się z różnego stopnia napięciem indywidualnym i trudnościami w funkcjonowaniu społecznym.

Zaburzenia snu są często jednym z objawów innego schorzenia psychicznego lub somatycznego. Zaburzenia snu należy klasyfikować jako pierwotne lub jako jeden z objawów schorzenia wymienionego gdzie indziej, w tym lub innych rozdziałach, na podstawie obrazu i przebiegu klinicznego, jak również w oparciu o względy terapeutyczne i priorytety w chwili konsultacji. Jeżeli zaburzenia snu stanowią jedną z głównych dolegliwości i są postrzegane jako odrębne schorzenie, wówczas zazwyczaj należy posługiwać się kodem nieorganicznych zaburzeń snu łącznie z innymi odpowiednimi rozpoznaniami, opisującymi objawy psychopatologiczne i stan patofizjologiczny stwierdzane w konkretnym przypadku. Rozpoznaniem nieorganicznych zaburzeń snu należy się posługiwać tylko wówczas, gdy pierwotną przyczynę stanowią czynniki emocjonalne. Rozpoznanie to nie obejmuje zaburzeń snu spowodowanych zdiagnozowanymi schorzeniami somatycznymi sklasyfikowanymi gdzie indziej.